Giữa vùng cao nguyên đá, ngôi làng Lô Lô Chải (Đồng Văn, Hà Giang) đang dần trở thành điểm đến du lịch được du khách ưa chuộng. “Ngôi làng cổ tích” nổi bật với những ngôi nhà trình tường được đắp bằng đất cùng mái ngói âm dương đã nhuốm màu thời gian, là nét văn hóa độc đáo còn tồn tại của người dân tộc thiểu số vùng cao miền Bắc.

Từ trung tâm thành phố Hà Giang, du khách di chuyển khoảng 150 km mới tới điểm cực Bắc của Việt Nam – cột cờ Lũng Cú. Cách đó chỉ 1,4 km, nằm e ấp giữa bốn bề núi đá là làng Lô Lô Chải. Đây là nơi sinh sống của 100 hộ gia đình, đa số là người dân tộc Lô Lô, cùng một số hộ người Mông và Dao. Ghé thăm Lô Lô vào một ngày trời thu, khi nắng trời chảy xuống như mật ngọt rót vào lòng bản, Vũ Quang Minh (TP. Hà Giang) không khỏi ngất ngây trước cảnh đẹp của “ngôi làng cổ tích” này.

Cả làng hiện có 37 ngôi nhà trình tường, đều chung một kiểu kiến trúc: đất đắp kín ba mặt, vách đất màu vàng nâu, mái lợp ngói máng kiểu âm dương, cổng và tường rào được xếp đá thủ công. Nghe có vẻ đơn sơ giản dị, ấy vậy mà có những căn nhà đã đứng vững giữa cao nguyên suốt cả 200 trăm năm, lưu giữ bao ký ức, câu chuyện cuộc sống của người dân miền núi.

Quần thể 37 nhà trình tường được người dân đã khéo léo cải tạo, bổ sung thêm tiện nghi để làm homestay cho khách thuê, nhưng vẫn giữ trọn vẻ đẹp nguyên sơ, mộc mạc của căn nhà. Căn nhà được trang trí với những tấm vải thổ cẩm đa sắc, bắp ngô phơi khô treo ngược trước nhà, cùng một số chi tiết, sản phẩm thủ công của người dân tộc thiểu số. Tất  cùng điểm tô nên vẻ đẹp ấm ám, mộc mạc của những ngôi nhà. Du khách vừa lưu trú, nghỉ dưỡng, vừa có thể khám phá đời sống thường nhật của người dân nơi đây.

Có một quán Cafe đặc biệt được dân xê dịch rỉ tai nhau “không nên bỏ qua” khi đã đặt chân đến Lô Lô Chải. Không chỉ  ấn tượng với vị trí đặc biệt, “Cafe Cực Bắc” còn gây dấu ấn về câu chuyện hình thành. Quán cafe được môt người Nhật yêu mến Hà Giang tên Ogura Yasushy đầu tư xây dựng. Sau đó ông giao cho chị Lục Thị Vấn, người Lô Lô quản lý. Chị Vấn pha chế đồ uống ngon, lại vui tính và hoạt ngôn, nên đến đây không chỉ uống cà phê mà còn được nghe về cuộc sống của người dân Lô Lô.

Cuộc sống của người dân Lô Lô trước đây chủ yếu dựa vào nghề nông, gắn liền với núi rừng, ruộng vườn. Nhưng kể từ khi chuyển sang hoạt động du lịch, cuộc sống của họ có nhiều thay đổi tích cực. Không chỉ cải thiện đời sống vật chất, họ còn là những người bản địa dễ thương, giới thiệu và mang đến những trải nghiệm du lịch đặc sắc cho du khách.

Người Lô Lô đãi khách với những sản vật vùng cao, ẩm thực trứ danh truyền thống như: gà đen, cá chép sông Nho Quế, vó bò (gân bò) om, xôi ngũ sắc. Các món ăn không cần chế biến cầu kỳ, nhưng vẫn thấm đượm hương vị của núi rừng phía Bắc, cả sự thơm thảo của những con người Lô Lô chân tình.

Không còn gì tuyệt vời hơn khi được đắm chìm vào văn hóa, hòa vào nhịp sống của người dân bản địa khi đến ngôi làng nơi địa đầu Tổ Quốc. Bên cạnh thưởng thức ẩm thực, trải nghiệm mặc trang phục truyền thống của người Lô Lô chắc chắn sẽ khiến du khách mê mẩn. Phụ nữ Lô Lô khéo léo, tỉ mẩn, tinh tế trong từng đường thêu để may những bộ trang phục độc bản của vùng đất này. Khoác lên mình bộ trang phục đặc biệt ấy, nhâm nhi ly rượu ngô giữa tiết trời se lạnh, rồi cùng nắm tay nhau say trong giai điệu của người địa phương, nhảy quanh bếp lửa rực rỡ giữa bản làng…

Lô Lô Chải là nơi kết tinh giữa vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ, văn hóa độc đáo và con người thân thiện, chắc chắn sẽ để lại trong lòng du khách những ấn tượng khó quên nếu đã đặt chân đến. Nếu như đến bảo tàng để nhìn ngắm những giá trị được lưu giữ trong tủ kính, thì đến Lô Lô, du khách có thể trải nghiệm và đắm chìm trong “bảo tàng sống” với những giá trị văn hóa, vật chất, tinh thần của người Lô Lô một cách chân thật nhất.